Diagnostyka spektrum autyzmu – klucz do zrozumienia i pomocy
Rozpoznanie spektrum autyzmu to proces wymagający wiedzy, doświadczenia i precyzji. Diagnostyka stanowi kluczowy krok w zapewnieniu odpowiedniego wsparcia dla osób w spektrum autyzmu, umożliwiając dostosowanie strategii terapeutycznych. W tym artykule zanurzymy się w świat diagnostyki autyzmu, zwracając szczególną uwagę na kryteria diagnostyczne, wczesne objawy u dzieci oraz znaczenie wywiadu rodzinnego i historii rozwoju.
Kryteria diagnostyczne spektrum autyzmu
Diagnostyka autyzmu opiera się na określonych kryteriach, które zostały ujęte w międzynarodowych systemach klasyfikacyjnych zaburzeń psychicznych, takich jak DSM-5.
Kluczowe kategorie obejmują:
1. Klinicznie znaczące, stałe nieprawidłowości w obrębie KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ I INTERAKCJI
Deficyty w zakresie odwzajemniania społeczno-emocjonalnego:
nieprawidłowe społecznie nawiązywanie i podtrzymywanie rozmowy
ograniczenie dzielenia się zainteresowaniami, emocjami, przeżyciami
ograniczenie odpowiedzi
całkowity brak inicjowania interakcji społecznych
Deficyty w zakresie niewerbalnych komunikacyjnych zachowań wykorzystywanych w interakcjach społecznych:
słabo zintegrowana komunikacja werbalna i niewerbalna
nieprawidłowości w zakresie kontaktu wzrokowego i mowy ciała
deficyty w zrozumieniu i wykorzystywaniu komunikacji niewerbalnej
całkowity brak ekspresji twarzy lub gestów
Deficyty w zakresie rozwijania i podtrzymywania wzajemnych relacji, odpowiednio do poziomu rozwoju (z pominięciem tych z opiekunami)
trudności z dostosowaniem zachowań do różnego kontekstu społecznego
trudności w dzieleniu się (uczestniczeniu) w zabawach opartych na wyobraźni
trudności w podtrzymywaniu przyjaźni
widoczny brak zainteresowania ludźmi
2. OGRANICZONE, POWTARZALNE WZORCE ZACHOWAŃ, ZAINTERESOWAŃ I AKTYWNOŚCI objawiające się poprzez co najmniej dwa z poniższych objawów:
Stereotypowe i powtarzające się wypowiedzi, akty ruchowe lub wykorzystanie obiektów
proste stereotypie ruchowe
echolalia
powtarzalne wykorzystywanie obiektów
idiosynkratyczne zwroty
Nadmierne przywiązanie do rutyny, zrytualizowane wzorce werbalnego lub niewerbalnego zachowania, lub nadmierny opór wobec zmian
rytuały ruchowe
naleganie na poruszanie się tą samą trasą lub spożywanie tych samych pokarmów
wielokrotne zadawanie tych samych pytań
skrajny niepokój wobec małych zmian
Bardzo ograniczone, sztywne zainteresowania, które są nieprawidłowe w zakresie intensywności lub rodzaju
silne przywiązanie do określonych obiektów
zainteresowanie nietypowymi obiektami
zainteresowania nadmiernie zawężone
zainteresowania perseweracyjne
Hiper- lub hiporeaktywność w odniesieniu do bodźców zmysłowych lub niezwykłe zainteresowanie sensorycznymi aspektami środowiska
pozorna obojętność na ból, ciepło, zimno
nieadekwatne reakcje na specyficzne dźwięki i tekstury
nadmierne obwąchiwanie lub dotykanie przedmiotów
fascynacja światłami lub obracającymi się obiektami
Objawy muszą być obecne w okresie wczesnego dzieciństwa (ale mogą objawiać się nie w pełni, aż do momentu, gdy oczekiwania społeczne zaczynają przekraczać ograniczone możliwości lub mogą być maskowane przez wyuczone strategie w późniejszym życiu).
Objawy powodują klinicznie znaczące nieprawidłowości w społecznym, zawodowym funkcjonowaniu lub innych ważnych obszarach.
Zaburzenia nie są lepiej wyjaśnione niepełnosprawnością intelektualną, globalnym opóźnieniem rozwoju.
Podsumowując, diagnostyka autyzmu to kompleksowy proces, wymagający uwzględnienia wielu aspektów życia jednostki. Kluczową rolę odgrywają tu doświadczeni specjaliści, którzy, opierając się na kryteriach diagnostycznych i dogłębnej analizie, mogą dostarczyć odpowiednich narzędzi wsparcia dla osoby w spektrum autyzmu i jej rodziny.
Zapraszamy na spotkania do naszych psychologów i logopedów!
Centrum Terapii Calma
Gdańsk, ul. Świętokrzyska 25
516 615 567