Czego uczy kara? O edukacyjnym wymiarze stosowania kar.
Zastanawiałaś się kiedyś nad tym, czego uczy kara? W artykule powiem Ci o edukacyjnym wymiarze stosowania kar. Brzmi ciekawie? Czytaj dalej!
Czego uczy kara?
Tytuł “O edukacyjnym wymiarze stosowania kar” jest przewrotny. Możesz się łatwo domyślić, że nie zamierzam namawiać Cię do karania Twojego dziecka. W artykule chcę Ci pokazać, czego tak naprawdę Twoja pociecha uczy się, doświadczając kar.
Kara, czyli co?
Najprościej rzecz ujmując — to pozbawienie dziecka czegoś, co lubi, co sprawia mu przyjemność albo zafundowanie mu czegoś nieprzyjemnego, czego dziecko wolałoby unikać. Dodatkowo pojawia się element braku związku z zachowaniem dziecka. Myślę, że na przykładach będzie łatwiej złapać esencję kary.
Kara to na przykład uniemożliwienie obejrzenia bajki, zabranie ulubionej zabawki, zakaz wyjścia na dwór, szlaban na komputer, odłączenie internetu, niedotrzymanie obietnicy, zmuszanie dziecka do siedzenia w swoim pokoju, nakazanie samodzielnego uspokojenia się, krzyczenie na dziecko, kary cielesne.
Wiesz już, czym jest kara. Zajmijmy się teraz tym “edukacyjnym” jej wymiarem.
Edukacyjny wymiar kary.
Karząc swoją pociechę, masz wrażenie sprawowania nad nią kontroli, wywierania wpływu na jej zachowanie. Na pierwszy rzut oka, może się wydawać, że kary są skuteczne, bo zatrzymują niepożądane zachowanie dziecka. Jasne, ale zastanówmy się, dlaczego je zatrzymują.
Dziecko uczy się poprzez obserwację i naśladowanie. Stosując wobec niego kary, uczysz je, że przy rozwiązywaniu trudnej sytuacji, liczy się siła i przemoc.
Kara odcina relację. Pokazuje, że Twoja miłość do dziecka jest warunkowa i zależy od jego zachowania. Karanie pokazuje, że w trudnej dla dziecka sytuacji zostaje ono samo ze sobą, bez wsparcia dorosłego.
Kara nie uczy tego, jak zmienić swoje zachowanie. Nie pozwala go przemyśleć. Powoduje raczej chęć wymyślenia sposobu na to, żeby nie zostać przyłapanym następnym razem.
Kara wywołuje poczucie niesprawiedliwości. Dziecko ogarnięte jest złością na rodzica. Zamiast zastanowić się nad swoim zachowaniem, woli obmyślać plan zemsty. Kiedy ktoś sprawia Ci przykrość, nie masz ochoty z nim współpracować. Zobacz, że kara może powodować wiele innych niepożądanych zachowań dziecka w przyszłości.
Kara nie uczy brania pod uwagę intencji, starań. Skupia się wyłącznie na efekcie działań. Nie warto więc szukać przyczyn, analizować zachowania.
Kara, będąc odpowiedzią na niepożądane zachowanie dziecka, pokazuje mu, że wystarczy tę karę odbyć i po sprawie. Nie uczy samoświadomości, analizy zachowania. Nie pozwala na wypracowanie pożądanej alternatywy.
Nieskuteczność kar
Badania nad rozwojem dziecka, zwłaszcza badania neuropsychologiczne, pokazują, że maluch uczy się wtedy, kiedy czuje się dobrze. Kara negatywnie wpływa na samopoczucie dziecka, dlatego używanie jej do zmiany zachowania naszej pociechy (czyli nauki nowego, poprawnego zachowania) będzie nieskuteczne, ponieważ czysto biologicznie, nie będzie możliwe.
Zastanawiasz się, czy wychowanie bez kar jest w ogóle możliwe? Koniecznie przeczytaj artykuł na ten temat.
Zapraszamy do naszych psychologów i logopedów!
Centrum Terapii Calma
Gdańsk, ul. Świętokrzyska 25
516 615 567